د مصنوعي ځيرکتيا پر مټ د خلکو انځورونو انځورول، غږ برابرول او آن ويډيو جوړول هم مخ پر عام کيدو دي، دلته بحث دا نه دی چې مينې لپاره ټکنالوژي کارول څنګه دي، بحث دا دی چې دا يوه تلپاتې وسيله ده، د رسوايې امکان يې تل شته، او استعمالول يې ځانګړو مهارتونو او پوهې ته اړتيا لري.
يوه څيړنه وايي چې ۶۲٪ کورنۍ فکر کړي چې د ټکنالوژيو مداخله د دوی پر کورني ژوند اغيزمن دي، همدې څيړنه کې ۴۵٪ وايي چې ټکنالوژي د دوی (ښځې او ميړه) په ګډ ژوند کې د ستونزې سبب ګرځي، په هرو درېيو کې يو شخص د ټکنالوژۍ وسيله د خوب په ځای کې کاروي، ۴۳٪ يې وايي چې د دوی د ژوند ملګری (ښځه/ ميړه) دا وسيله د خوب په ځای کې کاروي، چې د دوی پر ګډ ژوند ناوړه اغيزه کړي.
Management
سايبري مينه
بل اړخ ته بيا دوامداره اړيکه ده، که پخوا به د ليک ځواب مياشتو وخت نيوه، يا به مجنون د ليلی له کوڅې تيريدو ته هم خوشحاله وو، نن د ټکنالوژيو له برکته د سهار له اقرارونو د شپې تر ويدو کيدو د مئينانو هر ګام څارل کيدای شي، او دا دوامداره آنلاين او د ټکنالوژيو وسيلو کارول پر تعلقاتو او خپلويو اغيزه لري.
يوه څيړنه وايي چې ۶۲٪ کورنۍ فکر کړي چې د ټکنالوژيو مداخله د دوی پر کورني ژوند اغيزمن دي، همدې څيړنه کې ۴۵٪ وايي چې ټکنالوژي د دوی (ښځې او ميړه) په ګډ ژوند کې د ستونزې سبب ګرځي، په هرو درېيو کې يو شخص د ټکنالوژۍ وسيله د خوب په ځای کې کاروي، ۴۳٪ يې وايي چې د دوی د ژوند ملګری (ښځه/ ميړه) دا وسيله د خوب په ځای کې کاروي، چې د دوی پر ګډ ژوند ناوړه اغيزه کړي.
د ناکامۍ مزل
زموږ فکر د لټون او مزل ته رسيدو پر مهال فرق کړي، هغوی چې د بریاليتوب په لټه کې وي، خپل منزل ته له رسيدو سره بيرته هماغه سلوکونو ته ستنيږي چې دا يې ناکامه کړی وو يا د دې د ناکامۍ د حالت سبب شوي وو، که بيوزله وي خپل لګښتونه کم ساتي خو چې يو دوه روپۍ پيدا کړي بيا يې لګښتونه غير ضروري حالت ته ځي، که ناروغه وي تمرين هم کوي له غذا درملو هر څه سره احتياط کوي، خو چې روغ شي بيا همغو کړو وړو ته ستنيږي چې د دې د ناروغيو سبب ګرځيدلی وو.
د عامه مشرانو پريکړو اغيزه
د مشر د شتون تر ټولو اساسي لامل پريکړې کول دي، او پدې پريکړو کې د دوی له خوا د پريکړو اغيزو او بيو انډول ساتل هم شامل دي. که چيرې مشر فکر کړي چې د دې پریکړې يوازې د نن لپاره دي نو بايد يو ځل بيا په خپل ګريوان کې وګوري. د هيوادونو نن د پرون له پریکړو او د همدې پریکړو د سبا له اغيزو جوړ وي. د غازي امان الله خان پر پريکړو د کفر او بې غيرتۍ ټاپې نن هم شته، د پښتونستان د دعويدارانو او ړانده سياست بيې نن هم موږ پرې کوو، نو که چيرې څوک فکر کوي چې زما د نن د پريکړه يوازې د زما د نن لپاره ده، نو پر خپل ارزښت نه پوهيږي.
د بدلون له ډار اخوا
هر کله چې موږ يوې چارې ته لاس اچوو او خطر قبلوو نو عموماً له څلور ډوله ويرو/ ډاره تيريږو، لومړی د حماقت ويره، دوهم د پريښودنې ويره، درېيم د سپکاوي ويره او څلورم د ليونتوب ويره.
د مشر د وخت او زيار اړيکه – څلور اصله
نن سبا اکثريت فکر کړي چې مصروفيت ارزښت دی، په کارځای کې تر ډيره پاتې کيدل د زحمت نښه ده، پر دې وياړي چې تر شپې ناوخته په دفتر کې وم، خو همدوی چې تر ناوخته په کارځای کې وي يا هغوی چې له نورو تمه ساتي چې تر ناوخته پاتې شي، دا نه ويني چې کار ولې پر وخت نه خلاصيږي؟
ارزښت د وخت دی خو د همدې وخت مديريت لپاره مهارت ضروري دی، يعنې بايد په دې پوه شي چې له وخت څرنګه پر خپل وخت سمه ګټه واخيستل شي لکه که يو څوک د شلو دقيقو غونډه په يوه ساعت کې نه شي راټولولی نو له هغې به څه تمه وکړې چې په اتو ساعتونو کې څومره کار وکړي
د علومو ويش
Distinction of Knowledge – د علومو ويش
د امپراطوريو په عروج او زوال کې يو تر ټولو اساسي او کليدي بحث د هغه امپراطورئ له پوهې سره جوړښت دی، د تاريخ هره امپراطوري چې راواخلی هغه وخت يې سقوط ته لار پرانيستی چې د علم پر ارزښت يې سترګې پټې کړي دي.
اهداف او عادتونه
زموږ راتلونکی نامعلومه ده، خو عادتونه، مهارتونه او پوهه موږ ته دا ټاکلی شي چې راتلونکی مو بايد څرنګه وي، د پيغمبر (ص) د مبارکې وينا پر دې مفهوم دا بحث راټولوم چې بهترين عبادت دوامداره عبادت دی، آن که اندکه هم وي، هر هغه څه چې دوامداره کوئ هغه ستاسې راتلونکی ټاکي، اوس نو تاسې پورې ده چې تاسې دا خپل ژوند پر څه تيروئ او څومره ارزښت ورکوئ.
له انساني بيالوژي اخوا
ټکنالوژي انساني فکر، توان، ځواک او پوهه پراخوي، د نن ټکنالوژي له پرون سره توپير لري، انسان که پرون د آس مهارولو، باروت کشفولو، اورګاډي جوړولو، بریښنا او کمپيوټر کشف ته خوښ وو، نن له ځمکې پښې سپکوي، د کهکشان تنابونه ورته لنډ ښکاري، دا هماغه انسان دی چې پر دې عقيده لري چې الله ورته هر څه په دې جهان کې د تسخير او ژوند آسانولو لپاره پيدا کړي دي، خليفه دی واک لري چې له خپلې پوهې نيولې د کهکشانونو تر تنابونو هر څه د ځان ودې او د بشر ژوند آسانولو لپاره وکاروي.
ورسره دوهم د مهارت بحث دی، دا شخص د يوه کار پر څنګه پوهيږي، خو پر ولې يې سر نه خلاصيږي، دا د هغه ماشومانو مثال لري چې تاسې ورته يو کار وواياست هغه کار درته پر بهتره توګه اجرا کړي خو که ورته ووايي چې ولې، نو وايي چې تاسې ويل، ورسره د چارو تر منځ پر ربط نه پوهيږي، يوه اداره به ښه چلوي خو پرون به له نن، او نن به له سبا سره نشي تړلای
دې سره دريېم بحث د سلوک دی، يو څوک به ښه پوه وي، مهارت به يې هم سم وي، خو اړونده سلوکونه به نه لري، لکه تاسې يوې ادارې لپاره رئيس ټاکئ، دا شخص به پوه او ماهر دواړه وي، خو له هرې دوهمې خبرې سره به درته وايي چې له ما پرته ټول غله ياست، وروسته به خبر شی چې ځوان بچي له ځان سره له کوره بوجۍ راوړې وه.
زده کړه يوه دوامداره پروسه ده، خو څرنګه چې ښوونځي او پوهنتونونه د زده کړې پر خرڅلاوو راڅرخي، خلکو ته دا فکر ورکوي يا تر ډيره خلکو دا فکر اخيستی چې زده کړه يوازې تر همدې دوو محدوده ده، يا له زده کړې هدف یوازې همدا دوه ځايونه يا اړونده موضوعات دي
د ناپوهۍ بيه
څه فکر کوئ، چې د خپلې پوهې، مهارت يا ستونزو حل ابتکاري تجربې د کموالي له کبله چې هره ورځ/مياشت کم معاش اخلئ، لس يا شل کاله وروسته به درته دا ناپوهي پر څو پريوځي؟ يوازې يو اقتصادي/ مالي شميره ورکړئ چې که چيرې يو خاص مهارت مو زده کړ، او ورسره مو د هغې له کبله امتيازات ډير شو څومره به وي، که زده يې نه کړئ، دا ناپوهي به درته په څو پريوځي.
دا خلک پوهيږي چې څه وکړي خو نه پوهيږي چې څنګه؟
ورسره دوهم د مهارت بحث دی، دا شخص د يوه کار پر څنګه پوهيږي، خو پر ولې يې سر نه خلاصيږي، دا د هغه ماشومانو مثال لري چې تاسې ورته يو کار وواياست هغه کار درته پر بهتره توګه اجرا کړي خو که ورته ووايي چې ولې، نو وايي چې تاسې ويل، ورسره د چارو تر منځ پر ربط نه پوهيږي، يوه اداره به ښه چلوي خو پرون به له نن، او نن به له سبا سره نشي تړلای
دې سره دريېم بحث د سلوک دی، يو څوک به ښه پوه وي، مهارت به يې هم سم وي، خو اړونده سلوکونه به نه لري، لکه تاسې يوې ادارې لپاره رئيس ټاکئ، دا شخص به پوه او ماهر دواړه وي، خو له هرې دوهمې خبرې سره به درته وايي چې له ما پرته ټول غله ياست، وروسته به خبر شی چې ځوان بچي له ځان سره له کوره بوجۍ راوړې وه.
زده کړه يوه دوامداره پروسه ده، خو څرنګه چې ښوونځي او پوهنتونونه د زده کړې پر خرڅلاوو راڅرخي، خلکو ته دا فکر ورکوي يا تر ډيره خلکو دا فکر اخيستی چې زده کړه يوازې تر همدې دوو محدوده ده، يا له زده کړې هدف یوازې همدا دوه ځايونه يا اړونده موضوعات دي
څيړنه، ټکنالوژي او فکري خپلواکي
د حل لاره يې د ځان پوهول دي، هر هغه څه چې لولئ ضرور نه ده سم وي، خپله د ازاد او ارزوونی فکر زده کول دي چې هر څه وارزولی شئ چې دا ارزونه هم پر پوهه کيږي، خپل اولاد ته آزاد فکر او پرېکړې کول ښودل دي نه دا چې تر څلويښت کلنئ د پلار پر دسترخوان ناست وي، ورته دا ښودل دي چې ابتکارات وکړي هر څه وپوښتي او ورته ځواب پيدا کړي، او په لويه کې له دولت او پوهنتونو دا تمه ده چې څيړنې وکړي، هغه هېوادونه چې پورته مو ترې يادونه وکړه يا داسې نور ورته هېوادونه د کشفياتو لپاره وزارتونه لري، نوو مفکورو ثبتولو او هغې تشويقولو لپاره قانوني لارې چارې لري او لوړ پوړي دولتي چارواکي يې پوهيږي چې زما د نن پوهه زما د سبا د ازادئ او واکدارئ تضمين دی.دا خلک پوهيږي چې څه وکړي خو نه پوهيږي چې څنګه؟
ورسره دوهم د مهارت بحث دی، دا شخص د يوه کار پر څنګه پوهيږي، خو پر ولې يې سر نه خلاصيږي، دا د هغه ماشومانو مثال لري چې تاسې ورته يو کار وواياست هغه کار درته پر بهتره توګه اجرا کړي خو که ورته ووايي چې ولې، نو وايي چې تاسې ويل، ورسره د چارو تر منځ پر ربط نه پوهيږي، يوه اداره به ښه چلوي خو پرون به له نن، او نن به له سبا سره نشي تړلای
دې سره دريېم بحث د سلوک دی، يو څوک به ښه پوه وي، مهارت به يې هم سم وي، خو اړونده سلوکونه به نه لري، لکه تاسې يوې ادارې لپاره رئيس ټاکئ، دا شخص به پوه او ماهر دواړه وي، خو له هرې دوهمې خبرې سره به درته وايي چې له ما پرته ټول غله ياست، وروسته به خبر شی چې ځوان بچي له ځان سره له کوره بوجۍ راوړې وه.
زده کړه يوه دوامداره پروسه ده، خو څرنګه چې ښوونځي او پوهنتونونه د زده کړې پر خرڅلاوو راڅرخي، خلکو ته دا فکر ورکوي يا تر ډيره خلکو دا فکر اخيستی چې زده کړه يوازې تر همدې دوو محدوده ده، يا له زده کړې هدف یوازې همدا دوه ځايونه يا اړونده موضوعات دي
کله چې په ژوند کې له يوه ستر بدلونه تير شئ، دا پنځه کړنلارې وکاروئ (۲)
موږ په تيره لومړئ برخه کې وغږيدو چې د ژوندانه له بدلونه په ښه توګه تيريدو لپاره له خپل پخوا څخه ځان په ښه توګه راپرې کړو، ورسره زموږ له خپل پخوا څخه چاره نه شته، هغه زموږ د ژوندانه برخه ده، نو بايد خپل پخوا له نن سره داسې وتړو چې ژوند ته مو يو مفهوم ورکړي، همدې بحث ته دوام ورکوو.
کله چې په ژوند کې له يوه ستر بدلونه تير شئ، دا پنځه کړنلارې وکاروئ – (۱)
که خوښيږي مو يا نه خو بدلون د ژوند برخه ده، خو کله چې موږ له يوه ستر بدلونه تير شو او احساس وکړو چې دا بدلون پر موږ تپل شوی دی، نو بيا ژوند د پيژندنې او د ارزښت له يوې دريدا سره مخ شي، داسې يو احساس چې څوک پکې ځان نښتی احساسوي، داسې حالت چې څوک پکې له بدليدونکي موقف يا چاپيريال سره ځان نشي عيارولی.
پوهه، مهارت او سلوک
پوهه تيوریکې بڼه لري، دا عالمان او پوهان خو هسې هم نه دي بدنامه چې وايي ټولې خبرې دې کتابي دي، لکه يو څوک غواړي پيسه داره شي، ښه به پوهيږي چې پيسه څنګه ګټل کيږي، خو له خپلې ميرمنې نيولي تر دوکانداره له هر چا به پور وړی وي،
دا خلک پوهيږي چې څه وکړي خو نه پوهيږي چې څنګه؟
ورسره دوهم د مهارت بحث دی، دا شخص د يوه کار پر څنګه پوهيږي، خو پر ولې يې سر نه خلاصيږي، دا د هغه ماشومانو مثال لري چې تاسې ورته يو کار وواياست هغه کار درته پر بهتره توګه اجرا کړي خو که ورته ووايي چې ولې، نو وايي چې تاسې ويل، ورسره د چارو تر منځ پر ربط نه پوهيږي، يوه اداره به ښه چلوي خو پرون به له نن، او نن به له سبا سره نشي تړلای
دې سره دريېم بحث د سلوک دی، يو څوک به ښه پوه وي، مهارت به يې هم سم وي، خو اړونده سلوکونه به نه لري، لکه تاسې يوې ادارې لپاره رئيس ټاکئ، دا شخص به پوه او ماهر دواړه وي، خو له هرې دوهمې خبرې سره به درته وايي چې له ما پرته ټول غله ياست، وروسته به خبر شی چې ځوان بچي له ځان سره له کوره بوجۍ راوړې وه.
زده کړه يوه دوامداره پروسه ده، خو څرنګه چې ښوونځي او پوهنتونونه د زده کړې پر خرڅلاوو راڅرخي، خلکو ته دا فکر ورکوي يا تر ډيره خلکو دا فکر اخيستی چې زده کړه يوازې تر همدې دوو محدوده ده، يا له زده کړې هدف یوازې همدا دوه ځايونه يا اړونده موضوعات دي
له پوهې سره سليقوي چلند
د حاکمو طبقو ستره ستونزه دا وي، چې دوی مفکورې او مهارت تر منځ پر فرق ځان نه پوهوي. مبارزې پر زنده باد او مرده باد ښې ښکاري، خو بس همدومره يې ګټه ده چې خلک راشي د زنده باد او مرده باد چيغې ووهي، د زړه کوفت وباسي او نوره خبره خلاصه شي، که چيرې دا مبارزين له ځان سره ښه متخصصين او ماهره مشران ونه لري، چې د خلکو دا کوفت يو لوري ته رهنمايي کړي نو کله چې خبره خرابه شي بيا به ټول يو بل ته ګوري او نه به پوهيږي چې څه وکړي، خو لکه چې هغه متل کا د «د غوايانو په جنګ کې تاوان د کاڼو بوټو وي» غرق به نور کړي، نو به بيا هم خپل جهل او سرزورۍ ته دلايل لټوي.
هېوادونه، ټولنې، کورنۍ، اشخاص پر مهارتونو آباديږي، زنده باد او مرده باد نه غواړي، ډير نظامونه چې دا مهارتونه ولري، خپله د مرده باد ښکار شي.
د فکر خپلواکي
اشغال، استثمار، ښکيلاک يا هر بل دروند ټکی چې کاروئ هغه يوازې فزيکي يا جغرافیوي نه وي، بلکې تر ټولو غښتلی يې فکري وي، د نړۍ هر غښتلی هيواد خپل دود او ژوند طريقو خپرولو لپاره بودجې لري، هند د فلمونو له لارې خپل بګوان داس هر چا ته ورپيژندلی دی، هاليووډ له سي آی ای او خپلو عسکرو مصنوعي اتلان جوړ کړي خو له هوايي ډز سره له ټولو وړاندې تښتي، پاکستاني فلمونو او ډرامو له خپلو عسکرو ببو جوړ کړی، ايران هم د خپلې ژبې او فرهنګ خپرولو لپاره بودجه لري.
د پوهې ارزښت
زده کړه پانګونه غواړي، دا پانګونه وخت او پيسه دواړه دي، تنبل سړی، تنبل حکومت او تنبل ملت فکر کړي چې پر لږ زحمت بايد ډيره ګټه واخلو، لږ زحمت لږه ګټه او ډير زحمت ډيره ګټه راوړي، دا نور ملتونه بیکاره نه دي ناست، هلته دې څوک پر قلم لرلو نه ډبوي، او نه درته د معاصرو علومو پيغورونه درکوي، خو بيا هم اکثره ملتونه وروسته پاتې دي، ځکه هلته پوهه نسلي او کورنی اړخ نه لري.
آسانتيا که مهارت
استخدام پر مهارت کيږي، يو څوک تاسې د مهارت پر اساس استخداموي، که دنده لټوئ نو پر خپلو مهارتونو کار وکړئ، انسان پر هر څه نه پوهيږي، نو د مهارت له اړخه دوه يا درې مهارتونه راټينګ کړئ او همدا خپله پيژندنه کړئ، له دې سره دويمګړي مهارتونه هم زده کړئ.
کاروبار پر آسانتیا کيږي، هر څوک چې غواړي کاروبار وکړي بايد مشتريانو يا مراجعينو ته آسانتيا برابره کړي، يعنې د هغوی يوه ستونزه حل کړي، خلک/ مشتريان د ستونزې د حل يا ښه احساس لپاره وسايل مصرفوي، دا د ستونزې حل ښايي دوکان کې د اوبو يا انرژيو خرڅول وي يا د ټولنيزو شبکو استعمال له لارې ځان ته ښه احساس ورکول وي، هر بريالی کاروبار يوه ستونزه حلوي يا احساسات بدلوي.
دوامداره زده کړه او تلپاتې بريالیتوب
لکه څرنګه چې وخت بدليږي، همداسې له دې وخت سره د مهارتونو، کارونو اجرا او خلکو تمې هم بدليږي، هغه څه چې تاسې څلور پنځه کاله وړاندې زده کړې وي، ښايي له هغې ډير بهتره څه اوس رواج وي.
زده کړه يوه دوامداره پروسه ده، خو څرنګه چې ښوونځي او پوهنتونونه د زده کړې پر خرڅلاوو راڅرخي، خلکو ته دا فکر ورکوي يا تر ډيره خلکو دا فکر اخيستی چې زده کړه يوازې تر همدې دوو محدوده ده، يا له زده کړې هدف یوازې همدا دوه ځايونه يا اړونده موضوعات دي
پر جنجالي موضوعاتو غږيږئ: دې ټکو ته پام وکړئ
انساني سلوکونه او تجربې ښيي چې د خلکو پر جنجالی موضوعاتو بحث نه خوښيږي، يوه نوی څيړنه وايي چې په کاري چاپیريال کې هم خلک فکر کوي چې پر جنجالي موضوعاتو غږيدنه خوندي نه ده او مسلکي تاوانونه لرلی شي. لدې سره بل بحث له چا سره دا بحث کوئ، اکثره وختونه د بحث له موضوع اخوا د مقابل اړخ په اړه زموږ فکر دی، داسې ګڼل کيږي چې کله موږ پر جنجالي موضوعاتو غږيږو نو عموماً مقابل لوري ته منفي ګورو.