د ټکنالوژيو لومړی فکر د هغې د کشفوونکو فکر وي او ورپسې هغوی وي چې دا ټکنالوژۍ په لومړي ځل خپلوي او دا ترتيب همداسې پر مخ ځي، وروسته يوه حالت ته رسيږي چيرې چې تر ټولو ښه کاروونکي يې تر ټولو څرګنده وي، خو دلته له ښه څخه هدف په اخلاقي لحاظ نه ښه دی، بلکه ښه هغه دي چې وسيله پر خپله ګټه وکاروي، او هغوی چې د دې کاروونکي له فکر سره سم نه وي، د ښکنځلو، ګواښنو او نورو له لارې يې له دې وسيلو بيزاره کړي، يا يې خپلې خبرې پورې حيران کړي
ټولنيزې شبکې
ډيجټيلي استبداد
دا د نوې نړۍ واقعيت دی، چيرې چې زورور او پر ټکناولوژئ حاکم ولس او حکومت د ځان ګټې لپاره له هر څه کار اخلي، د دارالاسباب په نړۍ کې تکړه او ژبور هغوی دی چې له هرې وسيلې د خپل پيغام رسولو لپاره ګټه واخلي.
دا بحث مو د ټکنالوژئ يوازې دوه درې وسيلو لپاره وکړ، له مصنوعي ځيرکتيا (مصنوعي هوښيارتيا – Artificial Intelligence) نيولې تر روبوټيکس، نانوټيک، سټلايټ، او نور ډير د ټکنالوژۍ موارد مو هیڅ ياد نه کړل، چې په هغې کې موږ چيرې يو.
د فيسبوک پر وړاندې
پر ټکنالوژۍ اعتياد کې يو بحث ټکنالوژيو يا ټکنالوژۍ وسيلې ته شخصيت ورکول دي، لکه يو څوک ګرځنده ټليفون کاروي، پدې ټليفون يې د ژوند ډيرې چارې روانې وي، له اړيکو نيولې تر انټرنېټ، ټولنيزې شبکې ټولې د ټليفون له لارې پالي، ځينې وختونه له ډير کارولو سره دا ټليفون کاروونکي ته شخصيت پيدا کوي، دا شخص فکر کوي چې دا هر څه د دې ټليفون له برکته دي، او کوم وخت چې ورسره دا ټليفون نه وي، د ورکې احساس کوي. داسې پيښې هم ليدل شوي چې ځينې دې ټليفون ته نوم ورکوي يا ځينې د خپلې ټولنيزو شبکو پر حسابونو دومره پام کوي لکه خپل ماشوم چې پالي
ټولنيزې شبکې او ژوره پوهه
که چيرې د هر څه لپاره انټرنېټ يا ټکنالوژي وکارول شي نو انساني توانونه له استعماله غورځي، لکه ليکل په کمپيوټر کيږي، چې اغيزه يې وينو د اکثرو لاسي ليکنی خرابې او ځينو خو املاوی هم جنجالي وي، آدرسونه په ټليفون کې دي او جي پي ايس له لارې ځايونه لټوو، کله چې پر چکر ولاړ شو نو له ځای، طبعي ښکلا څخه د خوند اخيستلو پر ځای عکسونه اخلو چې فيسبوک/ انسټاګرام ته يې کړو چې خلک لايک راکړي، د ټليفون شميرې اوس نه زده کوو ممکن یوازې له خپلې نومرې پرته درته نوره يوه نومره هم نه وي ياده، سره لدې چې دا وسيلې آسانتيا راوړي خو د دوی دوامداره اخلال او بې ځايه پيغامونه زموږ د يادولو پر توان اغيزه کړي او هرې هغې چارې ته مو زغم کموي چې دا وسيلې پکې دخيلې نه وي.
ټولنيزې شبکې محتويات څرنګه اداره کوي
ټولنيزو شبکو شرکتونو لپاره د محتوياتو مديريت د توازن ساتلو يوه دوامداره هڅه ده، او هر څومره چې د دې شبکو کاروونکي ډيريږي همدومره د محتوا مديريت سختيږي. د ټولنيزو شبکو ستر شرکتونه لکه فيسبوک او ټويټر چې د ګټې ستره منبع يې د دوی د کانالونو له لارې د خلکو اعلانونه دي، نه غواړي داسې کړنلارې خپلې کړي چې د خلکو پام ترې واوړي.
هره ورځ په ميليونونه خلک پر ټولنيزو شبکو خپل نظرونه شريکوي. ټول نظرونه سره ورته نه وي. ځينې به يې سپکوونکي، نور آزاروونکی او ځينې يې آن ښايي افراطي ګواښونکي وي. له دومره بیلابيلو نظرونو سره پر مخ کيدو د دې شبکو استعمالوونکي انديښمن او لار ورکي کوي.
له رښتيا تر درواغو، څه رنګ معلومات اصل بدلوي
متل کا چې “درواغ د ناپوهه وزر دی” يا “درواغجن دې دروغ وايي عاقل دې قياس کوي”، دلته موږ پر دې غږيږو چې څرنګه معلومات له رښتياوو شروع او له هر ځل بيانولو سره اصل بدلوي او پر درواغو اړوي، ورسره څرنګه د خبر هر بيانوونکی له خبر سره خپله تبصره ورډيروي او په پای کې له ډيرو بيانولو وروسته خبر ورک خو تبصرې پاتې وي.
د ټولنيزو شبکو په بادشاهئ او داسې زمانه کې چې چا درته وويل سپي دې غوږ يووړ نو هر يو سپي پسې ځغلي دا نه ګوري چې اول يې غوږ وړی که نه، او آیا دا غوږ يې زما وړ که د ګاونډي غوږ لپاره سپي پسې ځغلم.
څرنګه په نړيواله توګه ساعتيري د انټرنېټ استعمال د ډيريدو لامل ګرځي
د آی ټي يو (د ملګري ملتونو د مخابراتي خدمتونو اداره) وايي چې د نړۍ له نيمايی ډير ولس له انټرنېټ سره نښتی دی، او داسې ګڼل کيږي چې د دې امکان مخ په کميدو دی چې د نن ماشوم په ځوانۍ کې ځيرکه ټليفون ونه لري، يا داسې وسيلې ته به لاسرسی ونه لري چې انټرنېټ ونه کاروي.
آنلاین نړۍ، درواغ او پروپاګنډ
په ډيريدونکي ډول حکومتونه او د زيرمو څښتنان آنلاين وسيلې په ځانګړي ډول ټولنيزې شبکې د درواغو، پروپاګنډو او غلطو معلوماتو خپرولو لپاره کاروي، او له هرې تيريدونکې ورځ سره يې مخنيوی ستونزمنيږي ورسره يې عملي کول هم پيچلی شکل خپلوي.
واټس اپ نوی پاليسي او آنلاين محرميت
د دې ډير امکان دی چې د واټس آپ له دې بدلون سره د دوی پر بازار او کاروونکو پر شمير دومره څرګنده اغېزه رانشي، نن سبا هر څه د آسانۍ پر اصل روان دي، او د آسانۍ پر تعريف کې يوه ځانګړنه د هغه محصول ټولنيز قبوليت دی يعنې څومره خلک يې کاروي يا پر بله وينا د هر هغه محصول کارول آسانه دي چې ډير خلک يې کاروي ځکه چې هرې ممکنه ستونزې لپاره حل وي او بل هر څوک يې کاروي نو که تاسې يې ونه کاروئ له کاروانه به پاتې وئ.
مشري || ټکنالوژي || مديريت|| بدلون 