مشري || ټکنالوژي || بدلون

په نړيواله توګه د ميرمنو کاري چاپيريال ته راتګ مخ په ډيريدو دی، خو تر اوسه د ښځينه کارکوونکو پریکنده شمېره په ټيټ رتبه مقاماتو کې کار کوي، او بيلابيلې څيړنې ښيي چې په لوړه سطحه د ميرمنو حضور آن په ځينو صنعتونو کې له ۵٪ هم کم دی، موږ دلته هڅه کوو د څيړنو په رڼا کې په مشرئ کې د جنس پر ونډه وغږيږو.

په مديريتي مقاماتو د ميرمنو کم حضور لپاره عموماً درې مشهوره دلايل مطرح کيږي، (۱) دوی يې توان نه لري (۲) دوی دې مقاماتو ته ليواله نه دي، ورسره علاقه نه لري (۳) علاقه او توان دواړه لري خو نه غواړي اړونده حدودو څخه واوړي، دا حدود څه دي، دا ټولنې تر ټولنې فرق کوي، دا هغه څه وي چې ټولنې هر چا لپاره يو قالب ټاکلی وي، او له هر يو تمه وي چې لدې قالبونو سره ځان عيار کړي.

رواجي فکر پر لومړني دليل متمرکز وي، ځينې بيا له درېيم څخه د سياسي مداريتوب او روښانفکرئ لپاره کار اخلي، خو محتاطانه غوښتونکي يې بيا پر دوهم دليل تمرکز کوي، خو پدې ټول بحث کې دوه ټکي له پامه غورځول شوي دي، لومړی پر ځان باور او اهليت دی، او دوهم لياقت يوازې د جنس بحث نه دی.

خلک عموماً پر ځان باور د وړتيا پر معنا اخلي، يعنې هغوی چې پر ځان باور لري هغوی ته خلک عموماً د وړ خلکو په توګه ګوري، او په ځان ښودنه کې نارينه له ښځينه ښه وي، نو کله چې خبره مشرئ ته راشي نارينه ځان په ټولنه کې ډير راحت احساسوي، له ځانه ډير باور ښيي چې پر سبب يې خلک هغوی ته د ښه مشر په توګه ګوري.

دا نظر د مشرئ له هغې څيړنې سره هم سمون خوري چې وايي خلک هغوی د مشرانو په توګه ټاکي چې پر ځان میین، له ضرورت زیات پر ځان باوري او نسبي متکبره وي، او دا خصوصيات په نارينه کې نسبت ښځو ته ډير وي، ورسره دا فکر هم شته چې خلک مشر د ځان په رڼا کې ټاکي، دوی په مشر کې هغه خواص ويني چې پخپله يې د ښودلو توان نه لري يا نه غواړي په هغه نامه ياد شي.

د نړۍ په هر ګوټ کې نارينه ته ځان له ښځې هوښيار ښکاري، همداسې کبر او پر ځان له ضرورته ډير باور هم هر چيرې د مشرۍ منلی توان دی – چيرې چې په کاري ډله کې هر يو د خپلو شخصي تمو يو طرفه کولو او عمومي هدف په لور د هغوی هڅول دي – سره لدې چې په مشرانو کې کبر ډير عام دی، خو څيړنې ښيي چې ښه مشران متواضع او خاکساره وي، او ښځې د نارينه په پرتله ډيرې متواضع وي.

د نارينه همدا کبر او خودخواهي چې د هغوی د برياليتوب او په اداري يا سياسي رتبو کې د لوړوالي او پرمختګ سبب ګرځي، همداسې د هغوی د ناکامئ او راغورځيدنې سبب هم ګرخي. په بله وينا د دندې حاصلول يو بحث دی او د هغې بهتره اجرا بيل اړخ دی، نو ځکه اکثره وخت دا سلوکونه د دندې حاصلولو سبب ګرځي او ډير نااهله د اهلو پر ځای وده کوي، خو کله چې خبره بهترې اجرا ته راشي، بيا همدا سلوکونه د ناکامئ سبب ګرځي.

دا هم د تعجب وړ نه ده، چې د شخصیت نيمګړتياوو دا خصوصيات د نن په اکثره مشرانو کې موندل کيږي، لکه خودخواهي/ نارسيسزم (زموږ کتابچه يې مشر يا ټرمپ)، ليونتوب؛ تاريخي اتلولئ احساس يا ميکاويليزم (د دې هېواد د ملي سياست نږدې هر دعويدار)، کې دا خصوصيات ليدل کیدای شي. بدبختي دا نه ده چې دا ډول خلک کم دي، ستونزه دا ده چې اهل او توانمنده خلک اکثره د همدې خصوصياتو د نشتوالي له کبله وروسته پاتې وي.

بيلابيلې څيړنې ښيي، چې اکثره مشران، که سياسي وي يا اداري ناکاميږي، او دا څه نوې خبره نه دی، ځکه ټولنې، ادارې او سياستونه د همداسې خلکو په لاس کې وي، ښه مشري استثنا ده، اصل نه دی.

د ښې مشرئ لپاره اړونده مهارتونه اکثره وخت په هغوی کې موندل کيږي چې په ځان ښودنه کې وروسته پاتې وي، او دا په ځانګړي ډول ميرمنو لپاره ډير صدق کوي. ځينې څيړنې دا هم ښيي چې ميرمنې د مشرئ ستراتيژيو په عيارولو کې نارينه په پرتله بهتره دي، په ځانګړي ډول دوی د لرليد په ښه توګه بيانولو، د مادونانو غښتلي کولو او ښه روزلو، او ستونزو ته په خلاص ذهن او مبتکره توګه کتلو او همداسې د امتيازاتو عادلانه ويش له لارې د نورو درناوي او وياړ ترلاسه کولو ښه توان لري. خو د دې برخلاف نارينه له مادونانو سره په پرمفهومه اړيکو ټينګولو او د امتيازاتو د کارونو د اجرا پر اساس ويشلو کې پاتې راځي.

د دې بحث بل اړخ د لياقت دی، په رواجي توګه نارينه د ښځو په پرتله ښه وسايلو او امکاناتو ته لاسرسی لري، او اکثره وختونه د ټولنې له قيوداتو سره مخ نه وي او د ژوند مسؤلیتونه يې ډير وروسته پيليږي، نو ځکه ځينې وختونه د زده کړې او ودې فرصتونه نارينه ته ډير وي، چې له کبله يې نارينه کولای شي پر خپله وده او زده کړه ډير وخت مصرف کړي، چې همدا په تعليمي توازن کې د بهتره باسواده نارينه سبب ګرځي.

داسې نه ده چې ښځې له نارينه په پوهه يا ذهن کې کمې دي، خو که چيرې د زده کړې محدوده فرصتونو ته لاسرسی ولري نو طبعاً په پوهه او تجربه تلل کيدونکو مسلکونو کې به وروسته پاتې وي.

همداسې بل اړخ د ټولنې دی، که چيرې نارينه له ځانه باور او اعتماد وښيي نو د يوه پراعتماده شخص په نامه ياديږي، که خاکسري او نرمښت وښيي نو بيا مهربانه بلل کيږي، که په همدې اساس ميرمنې وتلل شي، نو پر ځان باوري ميرمنې پر يوه ناوړه نامه او مهربانه پر بل نامه ياديږي، د ټولنې معيارونه د دواړو لپاره فرق کوي.

دا بحث پر دې رانغاړو چې مشرئ کې جنس مهم اړخ دی، هغه سکتورونه چې نسبتاً د میرمنو حضور پکې ډير دی لکه طبابت، بيالوژي اړونده ساينس، پوهنه او روزنه او نور هلته ښځينه مشرانو لپاره ملاتړ حاصلول نسبتاً نورو سکتورونو لکه ساينس او ټکنالوژي، انجينري، نظامي محاربوي او نورو په پرتله آسان دی.

(دا ليکنه زموږ د مشرئ د لړۍ ليکنو برخه ده، او په راتلونکي ليکنو د مشرئ اړونده نورو موضوعات غږيږو)

(ورته ليکنی مشر له څه جوړ وي؟ اخيري برخه، پوهه: پر کومه بيه، د ځان اداره او پيژندل – اخيري برخه، بهتره آمرين: شپږ خواص، د ګوګل څيړنه، آنلاين نړۍ، د ميرمنو پر وړاندې تريخوالی او آزار)